Herkomst van speelkaarten

Waarschijnlijk denken we er niet eens bij na als we thuis, in een casino of op een online casino een spelletje gaan spelen. We pakken een stok kaarten, gaan een spelletje spelen en beleven er plezier aan. Waarom zou je je druk maken over de herkomst van de speelkaarten zoals wij die momenteel kennen? Toch is het best interessant om eens te kijken wie er ooit mee begonnen is. Waar is het ontstaan en hoeveel eeuwen moeten we dan terug in de tijd?

Voor het eerst in China

Voor zo ver we weten werden speelkaarten voor het eerst in China gebruikt. Logischerwijs – maar toch wel grappig genoeg om het even te vermelden – werden speelkaarten voor het eerst gebruikt na de uitvinding van het papier. We moeten hiervoor terug naar de zevende eeuw. De Chinese keizer Mu Tsung (wie kent ‘m niet?) speelde destijds al een kaartspel samen met zijn vrouw. Toen leken de kaarten niet echt op de huidige speelkaarten, maar waren het eigenlijk kaarten om domino te spelen. Het oudste kaartspel dat ooit teruggevonden is, stamt uit de zeventiende eeuw. Maar deze exemplaren zeggen echter niets over de oorsprong van speelkaarten.

Wanneer zagen we voor het eerst de speelkaarten zoals wij die nu kennen? Daarover bestaat enige twijfel. Vermoed wordt dat het zijn oorsprong kent in de veertiende eeuw in Italië. Toen al werden bepaalde symbolen gebruikt om de verschillende kaarten van elkaar te kunnen onderscheiden. Het waren de symbolen munten, zwaarden, staven en bekers die destijds de hoofdrol speelden in waarden en aanduidingen van een stok kaarten. In die tijd – we hebben het dan over het jaar 1377 – was er een monnik uit Basel die de tijd nam het kaartspel van toen te beschrijven. Dit manuscript dat door deze Johannes is geschreven, ligt nog steeds goed bewaard in een museum in Groot-Brittannië.

Speelkaarten in Nederland

De vraag is natuurlijk: wanneer hebben wij in Nederland te maken gekregen met de huidige speelkaarten? We spreken over 1379. Het was het Hertogdom Brabant dat de aankoop van een stok kaarten liet optekenen in de boekhouding. Men betaalde er 8,5 Mottoenen voor. Vraag me niet hoeveel euro dat is. Dit verhaal werd indirect bevestigd door de Nederlandse schilder Lucas van Leyden. Deze Van Leyden – warempel afkomstig uit Leiden – heeft in die tijd meerdere schilderijen gemaakt, waarop te zien dat mensen een kaartspel spelen. Dat is het ultieme bewijs dat er in die tijd in Nederland regelmatig een kaartje werd gelegd.

Na verloop van tijd werden in de Franse versie van het kaartspel de hierboven genoemde symbolen vervangen door ruiten, harten, schoppen en klaver. Dat wil echter niet zeggen dat dit wereldwijd werd doorgevoerd. In meerdere landen werden toen nog steeds verschillende symbolen gevoerd. Zo kende men in Duitsland de symbolen bellen, bladeren, harte en eikels gebruikt. Momenteel zie je overal ter wereld dat voor de moderne kaartspellen steeds dezelfde symbolen worden gebruikt.